Advocaat van de Nacht: ‘Copyrights next door’

Tweemaandelijks schrijft Bjorn Schipper een column voor Clublife EDM Magazine waarin hij als ‘Advocaat van de nacht’ tips and tricks & do’s and don’ts geeft over alles wat te maken heeft met de dance-industrie. Check zijn derde column hieronder of ga naar Clublife Magazine.

Copyrights next door

In mijn vorige column heb ik uit de doeken gedaan dat muziekrechten eigenlijk niet bestaan. Wat een advocaat ‘muziekrecht’ precies doet mag je zelf invullen. Gelukkig is muziek in het recht niet vogelvrij. Vorige keer heb ik uitgelegd dat composities en teksten ‘muziekwerken’ worden genoemd en bescherming van het auteursrecht kunnen genieten. Hoe zit het dan met artiesten die de muziek spelen en geluidsopnamen?

Uitvoering en opnamen vallen onder de bescherming van de zogenaamde naburige rechten. Copyrights next door. Deze naburige rechten zijn wettelijk zowat letterlijk de ‘buren’ van het auteursrecht. Waar een muziekwerk is, is vaak een uitvoering en een opname in de buurt. De naburige rechten zijn geregeld in een speciale wet: de Wet op de naburige rechten (Wnr).

Spelende artiesten worden binnen het naburige recht uitvoerende kunstenaars genoemd. Hun ‘uitvoering’ van de muziek wordt beschermd door de wet. Net als componisten en tekstschrijvers beschikken artiesten over exploitatierechten en persoonlijkheidsrechten in relatie tot hun uitvoering. It’s all about geld en lange tenen.

De (eerste) opname van een uitvoering of geluiden wordt eveneens beschermd door het naburige recht. Deze opname wordt ook wel ‘fonogram’ genoemd. Vaak zal het daarbij gaan om de opname van spelende artiesten in bijvoorbeeld een professionele studio. Dat hoeft niet: de (eerste) opname van gewone geluiden kan óók een fonogram zijn. En een fonogram kan juist ook op ieders zolderkamer gemaakt worden. Een fonogram zal ook vaak de master zijn. Zeker is dat niet: een (eerste) geluidsopname – neem een demo – kan aan een master opname voorafgaan en wettelijk als fonogram gezien worden.

Belangrijk is te onthouden dat de ‘producent’ van het fonogram volgens de wet gezien wordt als de rechthebbende. Dat is degene die de investering en het risico draagt van het maken van die (eerste) geluidsopname. Van oudsher zijn het de labels die als fonogrammenproducent gezien worden nu zij artiesten in de studio zetten en de kosten daarvan betalen, althans in eerste instantie. Met de huidige technieken is voor het maken van een (eerste) opname niet altijd nodig een professionele studio te gebruiken. Muziek kan ook thuis op de computer gemaakt worden, zeker in de dance. De eerste geluidsopname van een track wordt vaak thuis op de zolderkamer gemaakt, op eigen apparatuur. Dat betekent dat de zolderkamerproducent als fonogrammenproducent gezien kan worden.

Belangrijk is verder dat een zolderkamerproducer binnen de dance meerdere petten op kan hebben en met één spreekwoordelijke druk op de knop rechten op de compositie, uitvoering en opname kan bezitten. De auteursrechten op de compositie en de naburige rechten op de uitvoering en (eerste) geluidsopname vallen dan op zolder in één hand. Gewoon, door thuis een track te maken.

We weten nu dat auteursrechten en naburige rechten in relatie tot muziek waardevol zijn en dat een zolderkamerproducer haast al deze rechten kan bezitten door thuis op zolder een track te maken. Voor overdracht of licentie is in het algemeen een stuk papier met een handtekening nodig. Het is dus niet zo vreemd dat auteursrechten en naburige rechten in relatie tot muziek belangrijk zijn in de onderhandelingen met publishers respectievelijk labels. De komende weken zal ik een aantal belangrijke muziekcontracten onder de loep nemen, zoals muziekuitgavecontracten, platen- of artiestencontracten, licentiedeals en de master purchase. Volgende keer zoom ik eerst in op het collectief beheer van auteursrechten en naburige rechten via organisaties als Buma/Stemra en SENA.